جمعیّت آماری و نمـونه آماری
جمعیّت آماری
جمعیّت (جامعه) آماری پژوهش، موارد و یا کسانی هستند که :
الف) قصد داریم درباره آنان اطلاعاتی برای پژوهش گردآوری کنیم و از بین آنان نمونه پژوهش را انتخاب کنیم.
ب) ناچاریم برای کسب شناخت از جامعه به نظرات آنان (در مورد افراد) ویا ویژگیهای آنان (در مورد اشیا و مکانها و ...) توجه نماییم.
در مجموع در مورد تعریف جمعیّت آماری میتوان گفت که جمعیّت آماری عبارت است از گروهی از افراد یا اشیاء (آزمودنی ها) که در خصوصیات یا ویژگیهای مورد پژوهش مشترک می باشند و با هدف و موضوع پژوهش ارتباط دارند. جمعیّت آماری را با N نشان میدهند.
به عنوان مثال زمانی که قصد داریم در زمینه رضایت شغلی معلمان پژوهش کنیم، جمعیّت پژوهش ما معلمان هستند و برای گردآوری اطلاعات باید به معلمان مراجعه کنیم و نمونه خود را از میان معلمان انتخاب کنیم. اما هنگامی که میخواهیم از تأثیر سابقه خدمتی معلم در نحوه برخورد معلم با دانش آموز پژوهش کنیم این کار را با استفاده از یک پرسشنامه انجام میدهیم. پژوهش بر روی معلمان است ولی باید برای سنجش نحوه برخورد معلم با دانش آموزان، به نظرات دانش آموزان مراجعه کنیم. در چنین حالتی ابتدا باید معلمان را از نظر سابقه خدمت به گروههای مختلف تقسیم کنیم، سپس از میان معلمان در هر گروه تعدادی را انتخاب کرده و به دانش آموزان آن معلم مراجعه کنیم. در این صورت معلمان و دانش آموزان هر دو نمونه پژوهش هستند و انتخاب دانش آموز تابعی از انتخاب معلم میباشد و جمعیّت پژوهش شامل هر دو گروه معلمان و دانشآموزان است.
همچنین هنگامی میخواهیم درباره میزان محبوبیت معلمان در نزد دانش آموزان به پژوهش بپردازیم، با این که پژوهش درباره معلمان است ولی جمعیّت و نمونه دقیق دانش آموزان هستند، زیرا داده ها نظرات دانش آموزان است.
نمونه آماری
نمونه، عضوی از جمعیّت آماری است که ویژگیهای غالب اعضاء جمعیّت آماری را داراست و در واقع معرّف جمعیّت و یا مجموعه آزمودنی ها میباشد و نتایج حاصل از مطالعه آن، قابل تعمیم به کل جمعیّت است. نمونه آماری را با n نشان می دهند.
تمام اعضای گروه، جمعیّت خوانده میشود. نمونه حاصل گردآوری اطلاعات فقط درباره تعدادی از اعضای جمعیّت است. نمونه میتواند با درجات مختلفی از دقت بازتاب جمعیّتی باشد که ازآن برگرفته شده است. نمونه ای که دقیقا بازتاب جمعیّت خود باشد نمونه معرّف خوانده میشود.
همچنین تفاوت سرشماری و نمونهگیری این است که سرشماری حاصل کسب اطلاعات از همه اعضای گروه است ولی در نمونه گیری ما فقط درباره تعدادی از جمعیّت به گردآوری اطلاعات میپردازیم.
به عنوان مثال اگر قصد داشته باشیم میزان رضایت شغلی معلمان استان تهران را به دست بیاوریم، در این صورت جمعیّت آماری شامل تمامی معلمان استان میشود و از آن جا که از نظر زمانی و مالی امکان مطالعه تمامی معلمان را نداریم تعداد 300 نفر از معلمان را به عنوان نمونه آماری انتخاب کرده و پژوهش را روی این 300 نفر انجام می دهیم. اگر فرض کنیم کل معلمان تهران 50000 نفر باشند، این 50000 نفر جمعیت آماری میشوند و 300 نفری که به تصادف از بین جمعیت آماری انتخاب میشوند، نمونه آماری هستند.
اما چرا خصوصیات جمعیّت آماری را از روی نمونه برآورد میکنیم و پژوهش خود را بر روی جمعیّت آماری اجرا نمی کنیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که اجرای پژوهش بر روی جمعیّت آماری از نظر مالی پرهزینه بوده، زمانبر بوده و همچنین گاهی دسترسی به کل جمعیّت آماری ممکن نبوده و نمیتوان پژوهش را بر روی تمامی اعضای جمعیّت اجرا کرد.
>>> کپی برداری تنها با ذکر منبع مجاز است.
منبع: کتاب «راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS؛ نویسنده: رامین کریمی»
دانلود فایل PDF متن بالا