سـازه، مفهوم و متغیـر

سازه
سازه­ ها، که از نظریه مشتق می­شوند،مفاهیمی هستند که از بالاترین سطح انتزاع برخوردارند. هر سازه می تواند متشکل از چندین مفهوم باشد. مثالی که در این مورد می­توان ارائه داد، احساس خوشبختی است. احساس خوشبختی، یک سازه است که در حالت معمولی قابل مشاهده نیست. بنابراین، برای مشاهده و سنجش آن، باید از مفاهیم تشکیل­ دهنده آن مانند احساس نشاط، احساس سرزندگی، احساس رضایت (فردی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی)، احساس امید و ... استفاده کرد.

مفهوم
مفهوم، تجریدی از رویدادهای قابل مشاهده است که معرّف شباهت­ها یا جنبه های مشترک میان آن­هاست. در واقع مفاهیم، واژه­ های انتزاعی ­اند که برای توضیح دادن و یا معنا بخشیدن به تجربیاتمان از آن­ها استفاده می­کنیم. برای مثال، پیشرفت تحصیلی مفهومی است که می­توان آن را از طریق عملکرد (نمره­های کلاسی) دانش آموزان در دروس مختلف مشاهده کرد. هر مفهوم از چندین متغیر در مقیاس­های مختلف تشکیل شده است. جهت توضیحات بیشتر به مثال سازه برمی­گردیم که در آن، احساس رضایت فردی در زندگی به عنوان یکی از مفاهیم در سازه احساس خوشبختی معرّفی شده است. در این جا برای این که بتوانیم مفهوم رضایت فردی را مورد سنجش و مشاهده قرار دهیم، باید از چندین متغیر مانند رضایت از درآمد، رضایت از شغل، رضایت از ساعات کاری و ... استفاده کنیم.

متغیر
متغیر عبارت است از ویژگی واحد مورد مشاهده. متغیر کمّیتی است که می­تواند از واحدی به واحد دیگر یا از یک شرایط مشاهده به شرایط دیگر، مقادیر مختلفی را اختیار کند. متغیر نمادی است که اعداد یا مقادیر به آن اختصاص پیدا می­کند. به عبارت دیگر، متغیر به ویژگی­هایی اطلاق می­شود که می­توان آن­ها را مشاهده یا اندازه­ گیری کرد و دو یا چند عدد یا نماد را جایگزین آن­ها قرار داد. به عنوان مثال، جاده یک مفهوم است، اما طول جاده یک متغیر است. در محیط SPSS، متغیر صفتی است که مایل به انجام تحلیل­های آماری بر روی آن هستیم. در واقع در این محیط، هر سوال پرسشنامه، یک متغیر محسوب می­شود.

 
>>> کپی برداری تنها با ذکر منبع مجاز است.
منبع: کتاب «راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS؛ نویسنده: رامین کریمی»

دانلود فایل PDF متن بالا